BƯỚC CHÂN LẶNG THẦM : NON NƯỚC TRÀNG AN

Non Nước Tràng An nơi Đất Việt
Lộng lẫy mây trời giang tay đón
Sánh bước bên nhau ta kể chuyện
Chuyện thuở xa xưa chuyện nước nhà

KHU QUẦN THỂ TRÀNG AN

TRÀNG AN non nước hiếu kỳ
Mây bay đỉnh núi thuyền bơi từng dòng
Núi sông hang động liên hồi
Sông đi trong núi Núi ngồi trong sông

Tới nơi nước mát hoa lành
Về thăm sự tích từ ngàn cổ xưa
Sâu xa thăm thẳm mơ màng
Thuyền bơi êm ả ngợi từng câu ca

Cá bơi hầu thánh tối ngày
Khi xưa lập quốc xây thành tại đây
Giang sơn gấm vóc yên bình
Ngàn năm vọng tiếng ngàn đời nhắc tên

Xa xa hào khí kiên cường

Hùng thiêng sống dậy như ngày hôm qua
Dấu xưa cổ tích mãi còn
Vào qua Hang Tối về thời Hậu Quy

Chuyện xưa điền tích kể rằng
VUA ĐINH đáng Tống dẹp Chiêm be Thành
Mười hai sứ loạn thua hàng
Xưng tên Hoàng Đế Việt ta anh hùng

Khắc tên ghi chữ chủ quyền
Lập lên Nhà Nước Tập Quyền từ đây
Đúc in Bạc nén ra Tiền
Nước Nam Đất Việt dựng xây khởi thành

Quần thể di sản thế giới Tràng An :

Tràng An, Tam Cốc, Bích Động, Cố đô Hoa Lư, chùa Bái Đính, hành cung Vũ Lâm, động Thiên Hà, thung Nham - vườn chim.
Khu du lịch khác: rừng Cúc Phương, đầm Vân Long, suối khoáng Kênh Gà, Cồn nổi, hồ Đồng Thái, sân golf Hoàng Gia, nhà thờ Phát Diệm, Hoa Lư tứ trấn, phòng tuyến Tam Điệp, Chợ rồng Ninh Bình.
Đặc sản Ninh Bình: Dê núi, cơm cháy, rượu Kim Sơn, cá rô Tổng Trường, miến lươn, dứa Đồng Giao, làng hoa Ninh Phúc, hoa đào Đông Sơn, hát Chèo, hát xẩm Ninh Bình.
Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới Quần thể Danh thắng Tràng An - Ninh Bình là một sự kiện có ý nghĩa chính trị , văn hóa , xã hội to lớn , là niềm tự hào của người con dân Việt Nam nói chung , người con dân Ninh Bình nói riêng ..

Cổng Tây , vào khu Chùa Bái Đính

Khu di tích lịch sử Cố đô Hoa Lư : hiện nay có diện tích quy hoạch 13,87 km² thuộc tỉnh Ninh Bình. Với bề dày thời gian hơn 1000 năm, Cố đô Hoa Lư là nơi lưu trữ các di tích lịch sử qua nhiều thời đại .. là quần thể di tích quốc gia đặc biệt quan trọng của Việt Nam đồng thời là 1 trong 4 vùng lõi của quần thể di sản thế giới Tràng An đã được UNESCO công nhận .
Hệ thống di tích ở Hoa Lư liên quan đến sự nghiệp của các nhân vật lịch sử thuộc ba triều đại nhà Đinh, nhà Tiền Lê và khởi đầu nhà Lý, tính từ Đinh Tiên Hoàng đến Lý Thái Tông trong lịch sử. Hoa Lư là kinh đô đầu tiên của nhà nước phong kiến Trung ương tập quyền ở Việt Nam với các dấu ấn lịch sử: thống nhất giang sơn, đánh Tống - dẹp Chiêm và phát tích quá trình định đô Hà Nội. Năm 1010 vua Lý Thái Tổ dời kinh đô từ Hoa Lư (Ninh Bình) về Thăng Long (Hà Nội), Hoa Lư trở thành Cố đô. Các triều vua Lý, Trần, Lê,Nguyễn sau đó dù không đóng đô ở Hoa Lư nữa nhưng vẫn cho tu bổ và xây dựng thêm ở đây nhiều công trình kiến trúc như đền, lăng, đình, chùa, phủ…

Cổng Thiên Tôn , Thị Trấn Thiên Tôn

Nằm trên địa bàn giáp ranh giới 2 huyện Hoa Lư, Gia Viễn và thành phố Ninh Bình của tỉnh Ninh Bình, Kinh đô Hoa Lư xưa (tức khu di tích Cố đô Hoa Lư hiện nay) thời Hồng Bàng thuộc bộ Quân Ninh. Thời An Dương Vương, vùng này thuộc bộ lạc Câu Lậu.

Từ thời thuộc Hán qua Tam Quốc đến thời Nam Bắc triều, vùng cố đô Hoa Lư thuộc huyện Câu Lậu, quận Giao Chỉ. Sang thời thuộc Đường, vùng này thuộc Trường châu.

Trong thời nhà Ngô, vùng này là nơi cát cứ của Đinh Bộ Lĩnh. Ông ly khai đã đẩy lui thành công cuộc tấn công của chính quyền trung ương Cổ Loa năm 951 do 2 anh em Thiên Sách vương Ngô Xương Ngập và Nam Tấn vương Ngô Xương Văn đích thân chỉ huy. Cho tới khi nhà Ngô mất, đây vẫn là vùng cát cứ của Đinh Bộ Lĩnh.

Năm 968, Đinh Bộ Lĩnh dẹp xong loạn 12 sứ quân, lên ngôi hoàng đế và đóng đô ở Hoa Lư, nơi đây trở thành trung tâm chính trị của nước Đại Cồ Việt. Từ năm 968 đến năm 1009, có 6 vị vua (Đinh Tiên Hoàng, Đinh Phế Đế, Lê Đại Hành, Lê Trung Tông, Lê Long Đĩnh, Lý Thái Tổ) thuộc 3 triều đại đóng đô tại đây. Thời kỳ này, Hoa Lư là nơi diễn ra nhiều hoạt động ngoại giao giữa các triều đình nước Đại Cồ Việt với triều đình nhà Bắc Tống (Trung Quốc): thời Đinh 2 lần (năm 973, 975), thời Tiền Lê 10 lần (980, 985, 986, 987, 988, 990,995, 996, 997, 1007 .

Năm 1010, Lý Thái Tổ dời đô về Thăng Long, cho hoàng tử Lý Long Bồ trấn thủ đất này. Từ đó đến thời Trần, vùng này thuộc lộ Trường Yên. Nhà Trần sử dụng thành Nam Trường Yên của cố đô Hoa Lư để làm cứ địa kháng chiến chống Nguyên Mông. Vua Trần Thái Tông xây dựng ở Hoa Lư hành cung Vũ Lâm, đền Trần thờ thần Quý Minh và chùa A Nậu. Cung Vũ Lâm là nơi các vua Trần xuất gia tu hành , trong bài thơ Vũ Lâm thu văn (chiều thu ở Vũ Lâm). Trần Nhân Tông đã viết :

"Lòng khe in ngược bóng cầu treo

Hắt sáng bờ khe vệt nắng tà

Lặng lẽ nghìn non, rơi lá đỏ

Mây giăng như mộng tiếng chuông xa".

Lịch sử có những khúc quanh thú vị khi vua Trần Nhân Tông sau hai lần lãnh đạo toàn dân kháng chiến đánh tan giặc Nguyên Mông. Sau khi đã hoàn thành việc bình Bắc, định Nam, yên việc nước việc nhà đã nhường ngôi cho con. Tháng 7 năm Giáp Ngọ (1294), Thượng hoàng Trần Nhân Tông xuất gia tại Hành cung Vũ Lâm, chùa Khai Phúc (Ninh Hải–Hoa Lư–Ninh Bình). Địa danh và sự kiện lịch sử này được ghi lại trong tập thơ

NGỌA VÂN YÊN TỬ với bài thơ :

Vua Trần Vào Yên Tử

Xuất gia hành đạo cung Vũ Lâm
Về tu Yên Tử pháp Hương Vân
Đạo hiệu Trúc Lâm Linh Yên Tử
Tâm pháp lòng nhân – tỏa sáng ngần

Núi tuyết ngày xưa Tất Đạt Đa
Giã từ cung cấm điện ngọc ngà
Ngày nay Thái Thượng về Yên Tử
Tâm thành tâm Phật có đâu xa

Đầu thời Lê sơ, vùng cố đô Hoa Lư nhập vào Thanh Hóa, từ thời Lê Thánh Tông lại tách ra, thuộc phủ Trường Yên, thừa tuyên Sơn Nam.

Qua thời Nam Bắc triều, từ thời Lê trung hưng tới thời Tây Sơn, vùng này thuộc phủ Trường Yên thuộc trấn Thanh Hoa ngoại. Từ cải cách hành chính của vua Minh Mạng nhà Nguyễn năm 1831, vùng này thuộc tỉnh Ninh Bình.
Từ ngày 27/12/1975, tỉnh Ninh Bình hợp nhất với các tỉnh Nam Định và Hà Nam thành tỉnh Hà Nam Ninh rồi lại tái lập ngày 26/12/1991, vùng cố đô Hoa Lư trở lại thuộc tỉnh Ninh Bình.

Cổng Đông vào khu di tích Tràng An

Gồm 5 công lớn để vào , cổng Đông vào trung tâm khu di tích Cố Đô Hoa Lư, cổng Tây vào chùa Bái Đính , cổng Nam trên đại lộ Tràng An , Bắc vào Cố Đô Hoa Lư , cổng Thiên Tôn vào thị trấn Thiên Tôn .
Thành Nam Tràng An :
là hệ thống phòng thủ phía Nam của kinh thành Hoa Lư , nơi đây còn rất nhiều đền phủ, dấu tích của các quan lại triều đình nhà Đinh và nhà Trần .

Đền Trình ở trên và Đền Tứ Trụ nhỏ ở dưới

Cổng Nam Kinh Đô Hoa Lư

Ngày 29/4/2003, Thủ tướng chính phủ Việt Nam ra quyết định 82/2003/QĐ-TTG việc việc bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị lịch sử của khu di tích cố đô Hoa Lư. Theo Quyết định này, toàn bộ khu di tích Cố đô Hoa Lư nằm trên địa bàn giáp ranh giới 2 huyện Hoa Lư, Gia Viễn và thành phố Ninh Bình của tỉnh Ninh Bình. Đây là khu vực khá bằng phẳng nằm trong hệ thống núi đá vôi kéo dài từ tỉnh Hòa Bình xuống. Khu di tích lịch sử văn hóa Cố đô Hoa Lư có diện tích 13,87 km² bao gồm:

Vùng bảo vệ đặc biệt có diện tích 3 km² gồm toàn bộ khu vực bên trong thành Hoa Lư, trong vùng có các di tích lịch sử: đền Vua Đinh Tiên Hoàng, đền Vua Lê Đại Hành, lăng vua Đinh, lăng vua Lê, đền thờ Công chúa Phất Kim, chùa Nhất Trụ, phủ Vườn Thiên, bia Câu Dền, chùa Kim Ngân, hang Bim, chùa Cổ Am, chùa Duyên Ninh, phủ Chợ, sông Sào Khê, một phần khu sinh thái Tràng An và các đoạn tường thành, nền cung điện nằm dưới lòng đất...

Vùng đệm có diện tích 10,87 km² gồm cảnh quan hai bên sông Sào Khê và quần thể Tràng An. Trong vùng có các di tích lịch sử: động Am Tiên, hang Quàn, hang Muối, đình Yên Trạch, chùa Bà Ngô, hang Luồn, hang Sinh Dược, hang Địa Linh, hang Nấu Rượu, hang Ba Giọt, động Liên Hoa, đền Trần, phủ Khống, phủ Đột, hang Bói...

Các di tích liên quan trực tiếp : gồm các di tích không nằm trong 2 vùng trên nhưng có vai trò quan trọng đối với quê hương và sự nghiệp của triều đại nhà Đinh như chùa Bái Đính, cổng Đông, cổng Nam, động Thiên Tôn, động Hoa Lư, đền thờ Đinh Bộ Lĩnh...

Cổng Đông	QUẦN THỂ DI TÍCH CỐ ĐÔ HOA LƯ		Cổng Nam
Đền Vua Đinh Tiên Hoàng	Đền Vua Lê Đại Hành	Chùa Nhất Trụ	Phủ Vườn Thiên

Đền Vua Lý Thái Tổ			Tràng An
Đền thờ Phất Kim			Chùa Bái Đính

Động Am Tiên	Động Thiên Tôn	Đền thờ Đinh Bộ Lĩnh