RẮN ĐẦU BIẾNG HỌC

RẮN ĐẦU BIẾNG HỌC

Chẳng phải "liu điu" vẫn giống nhà!            
"Rắn đầu" biếng học lẽ không tha
Thẹn đèn "hổ lửa" đau lòng mẹ
Nay thét "mai gầm" rát cổ cha.
"Ráo" mép chỉ quen tuồng lếu láo
"Lằn" lưng cam chịu vệt năm ba.
Từ nay "Trâu" Lỗ  xin siêng học
Kẻo "hổ mang" danh tiếng thế gia!

Tác giả : LÊ QUÝ ĐÔN

"Rắn Đầu Biếng Học" là một thi phẩm độc đáo trong kho tàng văn học Việt Nam .

Hoàn cảnh ra đời : một người bạn của cha ông Lê Quý Đôn đến chơi thăm sức khỏe .. Ông nói : nghe người ta khen con của bạn mình còn trẻ mà đã hay chữ, ông khách lấy đầu đề “Rắn Đầu Biếng Học” để thử tài , trong ít  phút sau, ông Lê Quý Đôn đã làm xong.

Ngạc nhiên rồi thú vị khi đọc và hiểu bài thơ "Rắn Đầu Biếng Học" .. vì bài thơ thể hiện cả một kỹ xảo chơi chữ rất tài tình, chẳng những diễn tả hoàn cảnh, tâm trạng của đứa học trò lười biếng, còn phân loại thứ tự các loại rắn độc và không độc của nước nhà .

Toàn bài thơ tám câu, trừ câu thứ 7 trong bài có từ "Trâu Lỗ" là nhắc đến quê hương của Khổng tử & Mạnh tử, còn lại mỗi câu khác đều mang tên một loài bò sát, có loài không độc như thằn lằn, rắn ráo; có loài độc như mai gầm, hổ lửa, hổ mang. Đây là một bài thơ bao gồm ý nghĩa sâu sắc, vần điệu thanh thoát với mở bài thân bài và kết luận hay đúng ý nghĩa tính chất thơ phú của nhà nho giáo, vừa là thể loại thơ chơi chữ chứng tỏ sự thông minh và nhanh trí , nhưng đầy sự căn dặn nhắc nhở và chỉ bảo cho biết về các loại rắn độc . Đúng là khác hẳn với thể loại thơ khẩu khí hay tình cảm mướt mát chứa đựng hoài bão xa xôi mạnh mẽ như trong bao bài thơ của một số thi nhân khác thời bấy giờ.

Đặc biệt ý nghĩa toát lên để cho trẻ thơ thấy được một quy luật của một loài động vật bò sát .. dù to hay nhỏ, sống trên cây hay dưới nước , dù độc hay không độc thì cũng phải có một con , loài đại diện trong họ của nó .. Cuối cùng kết luận của bài thơ là không thể lười biếng để ảnh hưởng đến : "Kẻo "hổ mang" danh tiếng thế gia!". Đó là lời căn dặn cuối cùng rất có hậu và chắc chắn ví như các em không được lười biếng và ngang bướng mà phải chăm ngoan học hành kẻo ảnh hưởng đến Cha Mẹ và quê hương đất nước .

___________DS & CN_____24 / 07 / 2015_____